“Kennis is licht” – Een impressie van de 1e Kennisavond

Op woensdag 18 februari 2015 heeft ‘t Kennishuys haar eerste Kennisavond georganiseerd. En wat een succes is het geworden. Het kon ook niet anders gezien de gasten die acte de présence gaven: Shaykh Elkhammar El Bakali, Shaykh Mhamed Aarab, Shaykh Sulayman Van Ael, Ustadh Azzedine Karrat en dagvoorzitter Hassan Barzizaoua. De opkomst was overweldigend en heeft de verwachtingen meer dan overtroffen. De zaal stroomde vanaf 18.00 uur snel vol en was rond 19.00 uur gevuld met ruim 600 belangstellenden. Opvallend was het evenwichtig in aantal mannen en vrouwen, een zeldzaamheid. Het toont maar eens te meer aan dat er – gelukkig – veel behoefte is in de gemeenschap naar kwalitatieve, zuivere en goed onderbouwde kennis. Kennis van geleerden die de kennis overgedragen hebben gekregen van andere geleerden, die op hun beurt de kennis overgedragen hebben van geleerden, enzovoort, een ketting van kennis die uiteindelijk tot de Profeet Mohammed – Moge Allah hem zegenen en vrede schenken – herleid kan worden.

 “Kennis opdoen is belangrijker dan eten en drinken” – Shaykh El Bakali

De kenniscarrière van shaykh Elkammar El Bakali
Na een Qur’anrecitatie van Ustadh Azzedine Karrat en het welkomstwoord van ‘t Kennishuys werd de leiding van de avond in handen gelegd van Hassan Barzizaoua die shaykh El Bakali interviewde. Via twee grote schermen werden de antwoorden van de shaykh live vertaald in het Nederlands. Allereerst werd de shaykh El Bakali gevraagd naar zijn jeugd en opleiding. Hij gaf aan dat hij jong wees was en op jonge leeftijd een band opbouwde met de moskee. Al op 12-jarige leeftijd had de shaykh de Qur’an van begin tot einde gememoriseerd. Naast zijn school hielp de shaykh zijn oom vaak op het land. Hij gaf zijn oom echter aan dat zijn toekomst niet lag in de landbouw maar in het opdoen van kennis. Daarop vertrok de shaykh El Bakali met niet meer dan één (Marokkaanse) Dirham en schrijfgerei uit het dorp waar hij woonde op zoek naar kennis. Tijdens zijn reis ontmoette hij geleerden en mensen met kennis die bij elkaar kwamen voor kennis en zelf ook reizende waren op zoek naar nog meer kennis. In die tijd werden mensen met kennis zeer gerespecteerd en vaak uitgenodigd om bij iemand te verblijven. Het was een grote eer voor mensen om geleerden te mogen verwelkomen. Geleerden verbleven dan enige tijd in een dorp of stad om mensen te onderwijzen en in ruil hiervoor kregen zij onderdak en warme maaltijden. Tijdens deze reizen en onder begeleiding van shuyukh (meervoud van shaykh), bereikte shaykh El Bakali op nog altijd jonge leeftijd de status van Tasfiyat allawh, hetgeen inhoudt dat hij in staat was de Qur’an van begin tot einde, zonder ook maar één fout op te schrijven. Hierna begon de shaykh met bestudering van de Arabische grammatica aan de hand van het meesterwerk Al Ajurrumiyya. Na grondige bestudering van de inhoud, de uitleg en het commentaar op het boek, was shaykh El Bakali uitgeleerd bij zijn toenmalige shaykh. Hij vertelde zijn leerling dat hij hem niets meer kon leren, daar hij al de kennis die hij had al aan hem had overgedragen. Hij verwees hem daarop naar een andere shaykh met nog meer kennis. Zijn nieuwe shaykh had niet minder dan 50 studenten. Daar leerde shaykh El Bakali de Alfiyat Ibn Malik, een circa duizend verzen lang gedicht dat geldt als hét meesterwerk in Arabische taalwetenschappen. Na enige tijd was hij zo ver gevorderd dat hij tot Mu’id werd gepromoveerd, een begeleider van andere studenten. Dit ondanks dat andere studenten veel langer dan Shaykh El Bakali bij de shaykh studeerden. Een bewijs van het uitzonderlijke talent van shaykh El Bakali.

Belang  van kennis
Over het belang van kennis is shaykh El Bakali kort, daar volgens hem iedereen hier het antwoord op weet. Allah de Almachtige heeft ons hierop gewezen in de Qur’an, in het bijzonder in sura Nun en sura Iqra’, oftewel “Lees!”. In de Qur’an komt bovendien de du’a voor waarin Allah de Almachtige om kennis wordt gevraagd. Allah beval hiernaast in de Qur’an de Profeet Mohammed  – Moge Allah hem zegenen en vrede schenken –  te vragen om vermeerdering van kennis. Kennis is het enige waarvan Allah de Almachtige Zijn Boodschapper – Moge Allah hem zegenen en vrede schenken – beval om er vermeerdering van te vragen. Net als verzen uit de Qur’an die op het belang van kennis wijzen, zijn er ook overleveringen die hierop wijzen, zoals bijvoorbeeld de overlevering dat wie het pad naar kennis bewandelt, Allah de Almachtige dat pad, welke naar het Paradijs leidt, voor hem zal vergemakkelijken. En een andere overlevering: “En laat het voldoende zijn dat een van de weinige zaken waar de mens voor wordt beloond na zijn overlijden kennis is, kennis die hij heeft achtergelaten voor anderen”. De Shaykh wijst er tot slot op dat het opdoen van kennis een verplichting is van eenieder, het betreft aldus geen sunna, maar een fard (verplichting) voor eenieder, waar dan ook ter wereld, en ongeacht de persoon (man of vrouw). Hiernaast is niet alleen het opdoen, maar ook het onderwijzen van kennis is belangrijk.

“Lezen, lezen en nogmaals lezen, en daarna weer lezen en blijven lezen” – Shaykh El Bakali

Shaykh El Bakali geeft aan dat het opdoen van kennis nog belangrijker is dan eten en drinken. Kennis is namelijk voeding voor de geest en ziel, en eten en drinken voeding voor het lichaam. De essentie van de mens is zijn ziel en daarom is deze belangrijker dan het lichaam. De shaykh geeft ook aan dat Allah de Almachtige meer waardering geeft aan de mens naarmate hij meer kennis heeft. Gevraagd naar welke kennis belangrijk is, antwoordt de shaykh dat elke kennis van nut is. Alle kennis die nodig is voor de ontwikkeling van het moslimindividu, zowel spiritueel als geestelijk, is verplicht. Als advies geeft de shaykh tenslotte mee: “Lezen, lezen en nogmaals lezen, en daarna weer lezen en blijven lezen”. Zoek vervolgens naar betrouwbare mensen, want deze kennis betreft din (het geloof), en weet van wie je je din ontvangt. Dit verduidelijkt de shaykh aan de hand van de vraag die eens werd gesteld aan een geleerde: “Iemand kent de Mudawwana van Imam Malik uit zijn hoofd, mag hij fatwa’s geven?” Het antwoord daarop was nee, pas wanneer hij deze bij shuyukh onderwezen heeft gekregen. De Metgezellen vrede zij met hen hebben kennis van de Profeet Mohammed – Moge Allah hem zegenen en vrede schenken – geleerd en hun volgers hebben het van hen geleerd, enzovoort, enzovoort. Aldus niet enkel door middel van een boek. Shaykh El Bakali bedankt tot slot de organisatoren voor deze bijeenkomst die ervoor zorgt dat mensen wakker worden en zien dat zij niet de enige zijn die hongerig zijn naar kennis en dit hen stimuleert in hun zoektocht naar kennis.

“Alleen op de vrijdag werden de studenten verwend, wanneer zij
werden uitgenodigd bij rijke families thuis.”-
Shaykh Sulayman

De zoektocht van shaykh Sulayman Van Ael naar kennis
Shaykh Sulayman Van Ael begint met te vertellen hoe zijn reis naar kennis begon en hoe hij zich op zijn 19e bekeerde tot de Islam. Na zijn bekering was hij zo hongerig naar kennis dat hij besloot naar Sudan te vertrekken omdat hij had gehoord dat je daar moest zijn voor kennis. Een lange reis naar onbewoond gebied – met uiteindelijk zelfs een bus zonder stoelen – heeft hij afgelegd om aan te komen in een eenvoudig ingericht onderwijsverblijf, waar soberheid de klok sloeg. Een strak programma werd er gevolgd, waarbij er ‘s nachts en overdag werd gestudeerd, waardoor er nauwelijks tijd voor slaap was. Zelfs het eten was zeer sober. Alleen op de vrijdag werden de studenten verwend, wanneer zij werden uitgenodigd bij rijke families thuis. Malaria noodzaakte hem zijn studie in Sudan stop te zetten, maar zijn zoektocht naar kennis zou zeker niet stoppen, integendeel. Shayky Sulayman bleef naar kennis zoeken en heeft op de traditionele manier kennis opgedaan bij shuyukh. Deze traditionele manier, zoals ook Shayhk El Bakali zijn kennis heeft opgedaan, is ook volgens shaykh Sulayman de enige juiste wijze van leren. Een ahaykh heeft men nodig omwille van drie zaken: (1) het correct lezen van de teksten, (2) het begrijpen van de teksten en (3) het geven van uitleg over en commentaar op de teksten.

 “Sommigen zeggen “Volg de Qur’an en de Sunnah!”, alsof het om kinderverhalen gaat,
terwijl het een serieuze wetenschap betreft.” – Shaykh Sulayman

 Fastfood-kennis
Als één van de tekortkomingen van deze tijd noemt de Shaykh de door hem genoemde fastfood-kennis, kennis in hapklare brokken. Hij hekelt het feit dat veel mensen tegenwoordig kennis willen, zonder er de moeite voor te doen die er eigenlijk voor gedaan dient te worden. Soms lijkt het – wanneer je deze fastfood-kennis ziet – alsof wij 1400 jaar niet hebben geweten hoe wij moesten bidden, vasten en hadj doen etc., gezien de boeken die er bijna jaarlijks uitkomen over het gebed en het vasten etc., alsof de grote geleerden er niets over hebben geschreven. Dit terwijl onze geleerden er allang, veel en uitgebreid over hebben geschreven. We hebben de beschikking over zoveel boeken en kennis van grote geleerden, doch velen doen er weinig mee. Sommige quasi-geleerden zeggen dan; “Kijk in de Qur’an en zoek maar wat jij het beste vindt en neem dat”, en “Volg de Qur’an en de Sunna”, alsof het om kinderverhalen gaat, terwijl het een serieuze wetenschap betreft. Niet voor niets zijn de vier wetscholen ontwikkeld en gerespecteerd. Velen die zeggen, “volg de Qur’an en de Sunna volgens je eigen begrip”, hebben beperkte (achtergrond)kennis. Wanneer je zo iemand dan vraagt Sura Al Fatiha te ontleden of de betekenis van enkel de letter Qaf, dan weet hij niet wat hij moet zeggen. “Qaf is gewoon Qaf” zegt zo iemand dan. Hoewel zij de betekenis van een letter niet weten, leggen zij wel teksten uit de Qur’an en Hadith uit. Hoe meer je doorvraagt bij deze mensen, hoe meer je ziet dat het een fata morgana, een luchtspiegeling is. Van veraf lijkt het waarheid, maar van dichtbij zie je dat het lucht is.

Shaykh Sulayman benadrukt nogmaals het belang van het op een traditionele manier opdoen van kennis, met behulp van een shaykh. Shaykh El Bakali is hier een voorbeeld van, net zoals Shaykh Mhamed Aarab. Op deze manier kennis opdoen, maakt je ook nederig. In tegenstelling tot het opdoen van kennis uit enkel een boek, dat je juist hoogmoedig maakt. Shaykh Sulayman hekelt ook dat sommige onwetende mensen grote geleerden bestempelen als dwalende of nog erger, terwijl zij zelf amper over kennis beschikken.

Zielszuivering
Tot slot gaat Shaykh Sulayman in op het begrip zielszuivering ofwel tasawwuf. Het doel hiervan is dichter tot Allah de Almachtige te geraken. Men bedoelt dan niet een intellectuele kennismaking, maar een gevoelsmatige, emotionele kennismaking; een kennismaking met het hart. Dit bereik je door het laten sterven van je ego  – die je ijdel laat zijn, je laat oordelen over mensen, je laat roddelen over mensen etc. – waardoor je ziel waarlijk tot leven komt.

 

Shaykh Mhamed Aarab

Van Syrië naar Marokko om kennis op te doen
Ook Shaykh Mhamed Aarab begint met het vertellen over het belang van kennis en zijn schreden naar kennis. De shaykh is opgegroeid in Nederland en heeft hier op 15-jarige leeftijd de memorisatie van de Qur’an afgerond. Hierna heeft hij twee jaar in Syrië gestudeerd, onder andere bij shaykh Ramadan Al Bouti, auteur van onder andere het boek Liefde in de Koran. Hierna heeft hij vervolgens vijf jaar in Marokko gestudeerd, eveneens bij een shaykh.

 “Als moslim mag je niet zomaar in fabeltjes geloven.” – Shaykh Aarab

 Belang kennis en geloofsleer
Over het belang van kennis opdoen, geeft shaykh Aarab aan dat je als moslim niet zomaar in fabeltjes mag geloven. Je kan volgens hem niet zo maar iets als fundament van je geloof maken, zonder duidelijk en waterdicht bewijs, welke gebaseerd dient te zijn op (1) de Qur’an en de Sunna en (2) al ‘aql  (het verstand) en annaql (de overlevering). De ‘aqida (geloofsleer) is volgens de shaykh van het grootste belang. Immers, wat heb je aan bijvoorbeeld het gebed, het vasten en de zakat, als je een verkeerde voorstelling hebt van Allah de Almachtige. De juiste ‘aqida is de basis. Het belang ervan onderstreept shaykh Aarab met het feit dat de Profeet Mohammed – Moge Allah hem zegenen en vrede schenken – allereerst maar liefst 13 jaar lang bezig is geweest met het onderwijzen van mensen over de correcte geloofsleer. Ook de shaykh beaamt dat in deze tijd veel mensen van alles roepen over de Qur’an en Sunna, zonder dat zij beschikken over een gedegen basis. Als je niet de kennis hebt over de juiste geloofsleer gebaseerd op de Qur’an en de Sunna, weet je niet in welke richting je moet zoeken en waar je je kennis vandaan moet halen. Geloofsleer is niet alleen het belangrijkste onderwerp, maar om die reden ook het moeilijkste onderwerp.

 “Mensen met beperkte kennis willen de islamitische geleerden en hun
volgelingen om die reden weleens gekscherend filosofen noemen.
Dit doen zij echter ten onrechte.” – Shaykh Aarab

Filosofen
Na de eerste twee generaties van de Islam – toen het Islamitische rijk steeds groter werd – kwamen moslims in aanraking kwam met mensen die beïnvloed waren door bepaalde denksystemen zoals bijvoorbeeld de Griekse filosofie. Er werden toen ook zeer gedetailleerde vragen over gesteld, zoals over het lot, de vrije wil, de natuur van de Qur’an, menselijke krachten om te scheppen, de relatie tussen de eigenschappen van Allah de Almachtige, en de essentie van Allah de Almachtige, de wil van Allah de Almachtige, het begin van de wereld etc. Er werden hier om die reden door de grote islamitische geleerden boeken over geschreven, om filosofen van repliek te dienen en zaken te verduidelijken. Mensen met beperkte kennis willen de islamitische geleerden en hun volgelingen om die reden weleens gekscherend filosofen noemen. Dit doen zij echter ten onrechte. Het minimum voor een moslim is het geloven in Allah (al iman billah), hetgeen de pilaar van het geloof is. Maar omdat sommige mensen Qur’anverzen en overleveringen verkeerd uitleggen of onjuist weergeven, zijn geleerden genoodzaakt om deze zaken uit te leggen en te verduidelijken.

Zielszuivering
Ten aanzien van zielszuivering geeft shaykh Aarab aan dat dit de wetenschap is die voortkomt uit ihsan en wordt het vermeld in de bekende hadith van Djibril. Het is een moeilijk en complex onderwerp volgens de shaykh, niet zozeer met betrekking tot het begrijpen van termen, maar ten aanzien van het praktiseren ervan. Iets trekt je naar boven en iets trekt je naar beneden. De nafs is datgene wat je naar beneden trekt, en de ziel datgene wat je naar boven haalt. Je kunt je ziel trainen volgens de methoden die de geleerden ons hebben geleerd. Het moeilijke is om zowel actief te zijn in de dunya, alsook voorbij de dunya te kijken. Het beste wat je kunt doen om je nafs te trainen is het onderzoeken van de Qur’an en de Sunna. En wie legt ons uit hoe je deze twee dient te gebruiken in het kader van de zielszuivering? Dat zijn de Metgezellen, de Tabi’in en grootgeleerden zoals Imam Al Junayd, Shaykh Abdel Qadir Al Jilani, Imam Al Ghazali en anderen.

Slot
De avond werd afgesloten zoals zij was begonnen, met een mooie Qur’anrecitatie van Azzedine Karrat. ‘t Kennishuys kan terugkijken om een mooie geslaagde eerste Kennisavond. Alhamdulillah. Dit verslag is een korte impressie die – hetgeen inherent is aan een impressie – verre van volledig is. Moge Allah de Almachtige ons onze fouten erin vergeven.

Wil je het de volgende Kennisavond niet alleen doen met een impressie? Zorg er dan voor dat je er gewoon bij bent. Meld je aan voor de nieuwsbrief via kennishuys.com.

Dit verslag is mede tot stand gekomen door inbreng van Ar-Risaalah en Sahih.nl.